1. Bij de etstechniek gebruiken we chemische producten, en die zijn niet ongevaarlijk, daarom:
1. Hou ze uit de buurt van kinderen, huisdieren en andere onbevoegden.
2. Lees de veiligheidsvoorschriften op de verpakking en pas ze toe.
3. Bij aanraking of spatten in de ogen: overvloedig spoelen met water, zeker bij oogcontact een arts raadplegen.
4. Gebruik beschermingsmiddelen: draag oude kleding, (wegwerp)handschoenen, een veiligheidsbril, gebruik (kunststof) pincetten, ….
2. Denk aan het milieu: kieper de uitgewerkte producten niet in de goot of door het toilet - ze kunnen trouwens de riolering beschadigen – maar breng ze in een gemarkeerde, degelijke verpakking naar het containerpark. De beschreven producten zijn recycleerbaar en neutraliseerbaar. Doe dit niet zelf, maar laat dit door bevoegden doen.

Stap 1: Wat willen we bouwen?

Zonder het over een concreet project te hebben, willen we het hier toch even hebben over de mogelijkheden van de techniek: Etsen doe je steeds op of doorheen een vlakke plaat. Dit wil zeggen dat de onderdelen die je wil maken uit een plaat zouden gesneden kunnen worden, of dat ze tot op de halve diepte van de plaat kunnen weggekerfd worden. Het half weggeëtste deel kan ook een lijntje zijn, waarlangs je het werkstuk na het etsen kan plooien.
Een andere beperking van de etstechniek is de plaatdikte. In principe zouden we elke mogelijke dikte kunnen dooretsen, maar praktisch is er toch een maximum. Dit komt doordat je etsvloeistof onder de laklaag kan doorsijpelen, een verschijnselen wat men “onder-etsing” noemt. Fijne details worden hierdoor aangetast.

Stap 2: De ontwerptekening

In deze fase moeten we komen tot een tekening, waaruit we twee transparanten kunnen maken: één voor de onderzijde, en één voor de bovenkant van de te belichten plaat. Beide helften moeten met elkaar uitgelijnd kunnen worden, en ze horen gespiegeld getekend te worden. De inkt van de tekening moet zo dicht mogelijk tegen de lichtgevoelige laag, en dus moeten we de tekening zelf in spiegelbeeld tekenen. Wat het uitlijnen betreft: dit gaat een stuk gemakkelijker indien je bij het ontwerp markeringen voorziet.
Het wordt U nu wel duidelijk dat het vrijwel ondoenbaar is om een dergelijke tekening met de hand te maken, maar met een computer. Elk min of meer recent toestel is geschikt. Wat wél belang heeft is het dat je een vectorieel tekenprogramma gebruikt: Je moet er toe komen dat het bedrukte deel van je transparant echt ZWART is, met andere woorden geen of zo min mogelijk licht doorlaat. Een groot deel van het maximale contrast kan je al bereiken door de instellingen van je printer aan te passen. Door het afdrukken van een klein vlak, en het resultaat even tegen een lichtbron te bekijken, kom je vaak al veel te weten. Lasergeprinte transparanten hebben een belangrijk voordeel: na het afdrukken kan je met een trucje de inktlaag nog bijkleuren. Door het inwassen van de gehele transparant met Oost-Indische inkt, en deze kort daarna schoon te poetsen met een vochtige doek, blijft de inkt hangen aan de reeds bedrukte delen.
Er zijn er nog enkele dingen om rekening mee te houden. Het eerste waar we op moeten letten: hebben we platen met een negatief-gevoelige laag of platen met een fotopositieve lak. Negatief wil zeggen: wat belicht wordt, blijft bestaan. Positief is dan: wat belicht wordt, verdwijnt. Het volgende waar we op moeten letten is dat we onderdelen uit een plaat snijden, en deze dus loskomen. Om te vermijden dat al onze stukjes uit de etstank moeten opvissen, zorgen we er voor dat deze aan elkaar blijven hangen. Teken daarom een kader rond je onderdelen, en maak verbindingen met dat kader en je onderdelen. Let er op dat je die verbindingen tekent daar waar je ze na het etsen ook gemakkelijk kan verwijderen.

Een derde aspect waar we bij het ontwerpen rekening mee moeten houden, is het fenomeen “onder-etsing”. Het etsmiddel werkt in op de niet-beschermde delen van de plaat. Zodra het zuur een zekere diepte heeft bereikt, heeft deze “put” ook zijwanden. Het etsmiddel “kruipt” dus onder deze laag door. Op die manier wordt er meer materiaal weggeëtst dan we op onze tekening aangeven. We horen daarom de beschermlaag wat breder te tekenen. Als vuistregel geldt dat de rand van de afscherming 40% van de plaatdikte breder moeten zijn. Een laatste aspect is het verbruik van etsmiddel. Alle metaal dat moet verwijderd worden zorgt ervoor dat je product sneller uitgewerkt is. Tracht daarom zoveel mogelijk onderdelen uit één plaatje te krijgen, en vul de resterende ruimtes in met zwarte vlakken.

Stap 3: De afgedrukte transparanten uitlijnen

We moeten een mapje maken van de twee bedrukte folies, waarbij de inktzijde van de transparanten aan de binnenkant zit, de delen op een goede afstand van elkaar zitten, en deze twee delen moeten vooral perfect uitgelijnd zijn.
Zoals gezegd zijn de markeringen onze hulpmiddelen. Plaats één transparanthelft – met de inktzijde omhoog - op een glazen plaat, waarbij je enkel de bovenrand met een strook schilderstape op de glasplaat vastzet. Voorzie de tweede transparant van een stuk tape aan de bovenzijde, maar nu aan de onbedrukte kant. Plaats en verschuif deze folie net zolang tot je markeringstekens perfect overeen komen met die van je eerste transparant. Druk nu de schilderstape aan, zodat je twee netjes uitgelijnde transparanten aan één zijde aan elkaar hangen.

Haal de twee transparanten tegelijk van de glasplaat, door alleen de onderste plakband los te maken. De niet-samengekleefde zijde plaatsen we nu in een perforator en drukken die dicht, waarbij we onmiddellijk de perforator in de gesloten positie vastzetten. Dit kan je doen door  een stuk plakband rond de bodem en de hefboom – of beter: een bout en moer doorheen vooraf geboorde gaten - aan te brengen.
We nemen nu een kunststof plaatje (bvb styreen) met dezelfde dikte en afmetingen als ons te etsen werkstuk, en plaatsen dit tussen de twee transparanten. De bovenste transparant verschuiven we dus ietsje omhoog langs de pennen van de perforator. We kunnen nu een tweede strook met dezelfde dikte en lengte als ons werkstuk, maar van ongeveer 1cm breed tussen de twee transparanten kleven tegen de rand van het toekomstige werkstuk, zodat ze als aanslaglat voor de te etsen plaat kan dienen. Na het uitharden van de lijm kan je de perforator losmaken, de transparanten er uit halen en het grote, niet gelijmde plaatje er tussenuit halen. Knip nu de transparanten op maat, zodat je nu een mapje hebt, waartussen je op een eenvoudige manier je te etsen werkstuk kan plaatsen.

Stap 4: Een belichtingsapparaat

Er bestaan apparaten in de handel om dit te doen, maar het loont zeker de moeite om zoiets zelf te bouwen. Vooraf is het nuttig om de vereisten voor onze lichtbron even op een rijtje te zetten. We hebben immers als lichtbron een specifiek type ultraviolet licht, stralen met een nét iets kortere golflengte dan zichtbaar licht. Deze straling wordt onderverdeeld volgens de golflengte:
UV-A: waarvan we schade kunnen ondervinden (verbranding, huidkanker,…)
UV-B: waarvan onze huid bruin verkleurt (bvb in zonnebanken)
UV-C: met een nog kortere golflengte, voor desinfecterende doeleinden.
Helaas is de meest voorkomende lichtgevoelige lak vooral gevoelig voor UV-A, meerbepaald met een golflengte van 380 nanometer. Zonnebanklampen zenden deze straling nauwelijks uit en zijn daarom onvoldoende geschikt als lichtbron. Daarbij komt nog dat deze straling het beste overal even sterk en loodrecht op onze laklaag inwerkt.
Een enkelvoudige lichtbron (vanuit één punt) kan dit doen, mits deze op een voldoende grote afstand van ons werkstuk geplaatst wordt. Met de afstand vermindert echter de intensiteit van de straling. Er bestaan specifieke gloeilampen in de fotografiehandel maar die hebben echter nadelen: ze hebben nogal wat koeling nodig, en ondanks dit toch maar een beperkte levensduur. Bovendien zijn deze lampen best prijzig. De specifieke UV-straling wordt ook door de zon geproduceerd. In de zin van een puntbron op grote afstand lijkt dit ideaal, maar we hebben echter een constante, reproduceerbare lichtbron nodig: In onze contreien is dit geen optie.
Uiteindelijk werden het “lampen die een straling dichtbij de gewenste golflengte geven, niet te lang zijn en een behoorlijke levensduur hebben.”. Dat werden dan korte buislampjes, die trouwens specifiek gemaakt worden voor het belichten van printplaten in de elektronica.

Omdat onze plaatjes aan twee zijden een lichtgevoelige laag hebben, is het logisch dat we beide zijden van de plaat tegelijk belichten. Dit wil zeggen: één lamp aan elke zijde, op eenzelfde afstand van de plaatjes. Omdat de UV-straling schadelijk is voor onze ogen en huid, dienen de lampen afgeschermd te kunnen worden. We plaatsten zelf onze lampen in een vrijgemaakte ruimte van een kast. Een glazen plaat boven en onder onze eerder gemaakte transparantensandwich houdt deze op de juiste hoogte.We maken van enkele houten plankjes een U-vormig frame, waarop we de ballast, de starters en de voetjes voor de buislampjes plaatsen.

De oplossing voor dit probleem ligt in “het niets”, geen lucht ertussen: Door de lucht rond de transparanten en ons werkstuk weg te pompen, zal de omgevingslucht een druk van ongeveer 1kg per vierkante centimeter veroorzaken.
Een luchtpompje gebruiken we later ook om lucht doorheen onze etsvloeistoffen te blazen. In de voet van ons model pompje zit een viltje dat de inkomende lucht filtert. Wanneer we dit verwijderen, verschijnt er een opening waar we een aansluiting kunnen maken voor een slangetje waar we lucht mee kunnen aanzuigen. Die luchtslang vind je trouwens ook bij de dierenspeciaalzaak.

Een afsluitbaar zakje wordt onze vacuümkamer. In een hoek van het zakje maken we een kleine opening, waar we een buisje doorheen aanbrengen. Deze aansluiting maken we uiteraard luchtdicht.
Het kan gebeuren dat bij het aanzuigen de wanden van ons zakje vlakbij de buis samenvallen, en er dus niet in de gehele “kamer” een vacuüm ontstaat. Om die reden kan je bijvoorbeeld een stuk breigaren dicht bij de monding van de luchtafvoerbuis kleven. Dit garen fungeert dan als wiek, en wanneer je deze draad langs je werkstuk legt zal die er voor zorgen dat er overal rond je plaatje voldoende vacuüm aanwezig is.

Stap 6: Een zelfgemaakt ontwikkel- en etstoestel

Waarom een dergelijk apparaat zelf maken? Een terechte bedenking, tot je gaat kijken wat de prijzen en bijhorende kwaliteiten van dergelijke toestellen zijn. We sommen even de eigenschappen op die we willen dat ons toestel heeft:

1. Transparante bakken met ruimte voor relatief grote werkstukken
2. Verwarmde etstank, constant op +/- 50°C
3. Beweging in beide vloeistoffen om zo gelijkmatig mogelijk te werken
4. Ophangsysteem voor diverse maten van werkstukken
5. Onderhoudsvriendelijk, afsluitbaar indien het toestel niet gebruikt wordt
6. Veilig, handig, ergonomisch, economisch, …

Een etstank moet hoog, relatief breed maar met zo weinig mogelijk volume zijn, dus vooral smal. Voor de afmetingen van het apparaat zijn we vertrokken van de maten van de tanks met een hoogte van 25cm, 16cm breed en zo min mogelijk inhoud. De nuttige inhoud bedraagt 800cc. We hebben de bakken laten maken. Vraag in elk geval dat de verlijmde delen van de bakken bestand zijn tegen chemische producten!
Een centrale zuil en enkele uit styreenprofielen gemaakte klemmetjes houden de bakken op hun plaats.Dit centrale deel herbergt ook de luchtpomp, terugslagklep en de elektrische voorzieningen. Een driewegkraantje aan de buitenkant dient om de luchttoevoer naar de beide tanks te regelen.
De deksels voor de bakken hebben we zelf gemaakt met siliconenhars. Dit spul is flexibel om de druk op te vangen die kan ontstaan in de opgeloste ets- en ontwikkelvloeistoffen en passend om de bakken zonder morsen te kunnen verplaatsen. Een gietvorm voor de siliconen is eenvoudig te maken met wat styreenplaatjes, de afmetingen leidt je af uit de maten van je tanks.

Het houtwerk is op de foto volledig klaar, de platen en balkjes zijn aan elkaar gelijmd en geschroefd. Een degelijke, afwasbare verflaag beschermt het houtwerk tegen de spatten die op de constructie zullen komen. Achteraan de kast merk je één van beide klemmetje die de tanks op hun plaats houden. Ze zijn gemaakt van styreen. De frontplaat monteer je verzonken en niet gelijmd, alleen geschroefd. Zo kan je steeds het toestel openmaken voor eventuele herstellingen.
In de centrale zuil zie je op de foto het luchtpompje en de terugslagklep. Om dit geluidsarme pompje goed te plaatsen werd een stuk schuimrubber er bovenop tussen de kast en het pompje geklemd. De luchtuitlaat van het pompje zit achteraan, een silicone luchtslangverbindt de pomp met de terugslagklep. De slang laat je bovenaan uit de kast komen en dit door een nauw aansluitend geboord gat.

Tijd voor de elektrische aansluitingen. Links zie je de netstekker, met vlak ernaast bovenaan de zekering (Z) met 2 ampère als doorslagstroom. Indien je kiest voor een pomp die alleen voor het etstoestel dient is het beter om de aansluiting voor de pomp en zijn schakelaar achter de dubbelpolige (hoofd)schakelaar (D) aan te sluiten. Die dubbelpolige schakelaar bedient in elk geval een verklikkerlampje (L) en het verwarmingselement (W).
Denk er in ieder geval aan dat we met netspanning werken, dus gebruik degelijke schakelaars en bedrading. Een stripje met vier kroonsteentjes vergemakkelijkt het aansluiten van de luchtpomp en het verwarmingselement. Zorg voor een goede trekontlasting van de netdraden.

Om voldoende beweging in de vloeistoffen te krijgen gaan we er vele fijne luchtbelletjes doorheen blazen. Op de bodem komt daarom een hol rechthoekig styreenprofiel waarin we een hoop kleine gaatjes boren. Eén kopse kant van het profiel sluiten we af  met een stukje vastgelijmd styreen. De lucht wordt aangevoerd via een hol buisje van 5mm dik, en daarom boren we in de breedste kant van het rechthoekprofiel een passend gat. Een twee millimeter dikke strook styreen vormt een versteviging voor deze laatste verbinding en sluit de luchtverdeler aan de andere kant.
Het styreenbuisje hoort bovenaan zo’n halve centimeter voorbij deze strook te komen. We schuren de top ervan in een tapse vorm, zodat de luchtslang vlot over het buisje kan geschoven worden. Nu onze beluchtingen gemaakt zijn, kan je de beide constructies in de bakken kleven met een tweecomponentenkit

Nog even iets over het driewegkraantje. De ingang is verbonden met de luchtslang die vanuit ons toestel vertrekt. Eén uitgang gaat rechtstreeks naar “buiten”. Wanneer je dit kraantje openzet ontsnapt al de opgepompte lucht. Hoe meer je dit kraantje dichtzet, hoe meer lucht er doorheen de bakken borrelt. Met de zijdelingse kraantjes regel je de verhouding aan luchttoevoer tussen de beide tanks.
Er rest ons enkel nog de etstank te kunnen verwarmen. De ideale temperatuur is 50°C, onze keuze viel op een verwarmingselement met ingebouwde thermostaat, een “Scuba 100”. Omdat we de bijhorende houder – zie foto – vlak onder het deksel in de bak gaan monteren, zal het element iets hoger hangen. We willen toch het lampje kunnen zien, en daarom moeten we het venstertje voor die verklikker een halve centimeter uitruimen.
Om zeker te zijn dat de houder vast hangt, schroeven we hem vast, gecombineerd met wat afdichtende kit. Je maakt trouwens best nog een ophanging voor het warmte-element aan de buitenzijde van je toestel. Hier kan je het element veilig hangen wanneer je de etsbak met het siliconendeksel wil afsluiten.

De thermostaat in het verwarmingselement – dat eigenlijk bedoeld is voor aquariumvissen – is beperkt op ongeveer 32°C. We moeten dus de regeling wat gaan “beïnvloeden”. Vaak kan dit eenvoudig door het regelknopje voorzichtig uit de top van het element te trekken. Hierdoor kan je deze knop nu volledig ronddraaien.

Dit afregelwerkje doe je in elk geval in een tank, gevuld met water. Een eenvoudig glazen thermometertje meet de huidige temperatuur, en je kan stapsgewijs de regelknop van het warmte-element verdraaien tot het water gemiddeld 50°C heeft. Daarna kan je de knop fixeren met wat tweecomponentenkit.

Het kan gebeuren dat de temperatuur van het element niet hoog genoeg geregeld kan worden, en dan is er een meer ingrijpende handeling nodig. Dit alternatief bestaat uit het gedoseerd verbuigen van het metalen meetplaatje in het warmte-element. Haal de kunststof draaiknop er volledig af, en schuif de kunststof kap omhoog en een eind over de netdraad van het element. Nu zie je bovenaan een afdichting uit rubber. Deze kan je er voorzichtig uitschuiven, doe dit zachtjesaan! Het lange metalen plaatje dat je op de foto ziet is de meetplaat, en die kan je nu lichtjes naar binnen buigen. Monteer alles opnieuw en herhaal nu de vorige stap: element in het water, aanzetten en aflezen op je thermometer.

Gebruik bij voorkeur gedemineraliseerd water. In de ontwikkeltank doen we natronloog, dat je als poeder kan kopen: het is de ouderwetse keukenontstopper. Voor onze bakjes, die 800cc inhoud hebben, is 8 gram prima. Vul de tank, belucht deze en voeg er voorzichtig het poeder aan toe. Denk er aan dat dit agressief spul is, dus wees voorzichtig.
Het door ons verkozen etsmiddel, natriumpersulfaat - Na2(SO4)2 - is verkrijgbaar in zakjes van 140 gram en heet “Seno fijnetskristal”. Het is ook per kilo, aan ongeveer de helft van de prijs, te koop bij sommige gespecialiseerde handelaars. Een geschikte concentratie ligt rond de 20%, dus het zakje van Seno is een goed voor onze bakken. Bij het vullen van de etstank dien je eerst een hoeveelheid gedestilleerd water in je tank te gieten, tot zo’n 8 cm van de rand. Zet je verwarming op en belucht de tank tot het water een redelijke temperatuur heeft. Doe er dan het poeder in en vul de tank daarna verder bij met water tot een centimeter van de rand.

Stap 7: De belichtingstijd bepalen

Na dit grote werk moeten we nog één ding doen voor we volledig startklaar zijn voor het echte etswerk: We dienen nog de belichtingsduur te bepalen. Die tijd is niet alleen afhankelijk van deze laag (de dikte ervan en zijn lichtgevoelige eigenschappen) maar hangt ook af van de kwaliteit en de afstand van de gebruikte lichtbron. We maken hiervoor een eenvoudige transparant waarmee we deze tijd kunnen meten.
In wezen is dit een eenvoudige “tekening”: 2 keer de cijfers van 0 tot 9, in spiegelbeeld en wit (eigenlijk transparant) op een zwarte achtergrond. Dit leggen we nu onder onze UV-lichtbron, waarbij we er met een zwart papier voor zorgen dat alleen de “nul” naast de “negen” belicht wordt. Een minuut later schuiven we dit schutblad op, waarbij nu ook die “negen”, maar nog niet de “acht” belicht wordt. Elke minuut schuiven we het zwarte papier verder op, in totaal 20 minuten.
Na deze stapsgewijze belichting dompelen we dit teststrookje een tijdje in de ontwikkeltank. Hierna is het effect van de belichting zichtbaar. De bijgaande foto toont een mogelijk resultaat, maar dit zal er bij uw belichtingstoestel ongetwijfeld anders uitzien. De ideale belichtingstijd: het eerste cijfer dat goed ontwikkeld is geeft dit aan, in ons geval de tweede “3”. 13 minuten is zodoende voor dit lichtgevoelig materiaal en de door ons gebruikte lampen (en hun opstelling) de beste keuze.

Stap 8: Belichten

We hebben nu al de voorbereidende stappen gedaan. Waarschijnlijk moeten we het materiaal eerst nog op maat snijden. Snijden is trouwens de beste methode. Met een zaag of schaar krijg je kartels of verbuigingen aan de randen van je plaat en beschadig je de lichtgevoelige laag. Snij de plaat op maat bij gedempt licht. Bewaar het niet-gebruikte deel van je plaat in een donkere ruimte.
De plaatjes hebben een folie om de lichtgevoelige laag af te schermen. Haal die er pas vlak voor de belichting af en raak het oppervlak niet met je vingers aan. Steek het plaatje tussen de beide transparanten, netjes uitgelijnd met het afgedrukte kader en leg het geheel in het vacuümzakje, tegen de luchtgeleiders.
Zet de luchtpomp aan, wacht tot het kunststof goed aangedrukt is en plaats deze “sandwich” tussen twee glasplaten in je UV-lichtkast, in de richting van je lampen (niet dwars) zodat het plaatje zo egaal mogelijk belicht wordt. Laat het vacuümpompje aan tijdens de gehele belichtingstijd, zodat de transparanten goed blijven drukken tegen de lichtgevoelige laag van je werkstuk.

Stap 9: Ontwikkelen

Na het belichten haal je het plaatje voorzichtig uit het transparantenmapje (raak het oppervlak niet met je vingers aan) en plaatst je het in een geschikte ophanging. Een verticale ophanging geeft zowel voor het ontwikkelen als voor het etsen het beste resultaat. Schakel het toestel in, en belucht nu beide tanks. Het opwarmen van de etsvloeistof hoort immers gelijkmatig te gebeuren, en daarom beluchten we ook nu al de etsbak.
Hou je werkstuk goed in het oog, want het ontwikkelen gaat snel. Vooral bij een vers aangemaakte natronloogoplossing kan dit in minder dan een minuut gebeurd zijn. Indien de ontwikkeltijd langer dan pakweg 5 minuten duurt, dan kan je aannemen dat je opgeloste  ontwikkelaar uitgewerkt is, of dat je onvoldoende lang belicht hebt. Je plaatje is klaar voor de volgende stap wanneer je een duidelijk contrast en scherpe randen ziet tussen de belichte en de niet-belichte delen. Na het ontwikkelen spoel je het werkstuk met houder en al overvloedig met leidingwater. Een wasbak vlakbij je ets/ontwikkeltoestel is zeker wenselijk: Na het spoelen zie je het onbelichte en dus niet-ontwikkelde patroon op je plaatje, met daartussen blank metaal. Indien dit metaal niet overal volledig blank is, hoor je nog wat verder ontwikkelen.

Stap 10: Etsen

Belucht zo sterk mogelijk, echter zonder dat je teveel etsvloeistof spat op de omgeving. Hang je plaatje nu met dezelfde houder in het etsmiddel. Na een minuutje zou je al iets moeten merken op het metaaloppervlak: dit wordt wat dof, het begin van het etsproces. Indien dit niet op alle belichte plaatsen gebeurt dan heb je de zaak onvoldoende ontwikkeld. Dit is geen probleem: Spoel je plaatje met de houder grondig af, dompel het opnieuw een tijdje in de ontwikkelaar, spoel het geheel terug en probeer het opnieuw in je etsvloeistof.
Om een zo egaal mogelijk resultaat te krijgen is het goed om je plaatje regelmatig te keren in je ophanging: verhang het ondersteboven, draai het de volgende keer rond een as, … en doe dit om het kwartier. Het etsen gaat bij een vers aangemaakte vloeistof behoorlijk snel. Wanneer de eerste gaten in je plaat beginnen te verschijnen is het zaak om het ding goed in de gaten te houden, zodat je op tijd kan stoppen met het etsen. Stop liever wat te vroeg: onvoldoende geëtste stukjes kan je nog met een vijltje of zo bijwerken.

Stap 11: Reinigen en de geëtste stukken vrijmaken.

Eens je werkstuk voldoende geëtst is, haal je het met houder en al uit de vloeistof en spoel je het geheel weer grondig af onder stromend water. Op het werkstuk zit nu nog de onbelichte laklaag. Er zijn twee methoden om die te verwijderen: Belicht je plaatje opnieuw, zonder transparantmasker dit keer en hang het daarna in de ontwikkeltank tot de nu belichte laag volledig verwijderd is. Met aceton (onderdompeling of met een doekje afwrijven) is de laklaag ook vlot te verwijderen. Aan U de keuze.
Voor je de door U gemaakte stukken kan gebruiken, dien je ze nog vrij te maken van het kader. Een kleine metaalschaar is het handigste gereedschap om deze houders door te knippen.