Het dagboek (2009)

Ofwel: testen, ontstoren en sakkeren ...

Geen enkel project verloopt vlekkeloos: hier is mijn "dagboek" van mislukkingen, opnieuw proberen, ... Kortom: de tegenslagen en hoe ik er mee omging.
Ook dit is en blijft een wezenlijk onderdeel van de bouw van "Marche-en-Bières", een deel dat ik de lezer van deze website niet wil ontzeggen. Wie weet is het ook leerrijk voor U: al is het maar als troost voor de problemen die je zelf ontmoet tijdens de bouw van je eigen baan:

januari '09: Na de einde- en beginjaarsfeesten timmer ik verder aan de vitrinekasten. Het beschrijven van de bouw hiervan voor deze website en voor MSM gebeurt tussendoor op de trein. Begin januari heb ik nog een tiental dergelijke bakken te maken, en moet het aansluitspoor nog aangelegd en aangesloten worden aan een reeks zelfgebouwde wissels, die nog wat afwerking en hun aandrijvingen (zelfbouw wisselmotoren) nodig hebben. Daarna kan ik de elektronica beginnen bouwen om semi-automatisch de baan te vullen of leeg te maken met treinen uit deze vitrinebakken. Het ontwerp hiervoor zit al in het achterhoofd maar moet nog concreet gemaakt worden. Het staat al vrijwel vast dat een microcontroller de hoofdrol zal spelen en dat de metingen met lichtsluizen en via stroomdetectie zullen gebeuren.
Wanneer dit goed werkt, kan ik beginnen aan de afwerking van het gedeelte rond dit toegangsspoor, en kan ik daarna mijn minibaantje op zijn defintieve plaats zetten. Ik vermoed dat het op dat moment al bijna zomer zal zijn...
Eind januari kreeg ik een mailtje van een medewerker van De Standaard Magazine, die medewerking vroeg voor een artikel rond modelbouwers. Onnodig te zeggen dat ik vereerd was om hieraan deel te mogen nemen. De zolder, die er tijdens de werkzaamheden aan mijn vitrinekast-systeem niet bepaald fotogeniek uit is gaan zien, krijgt een snelle schoonmaakbeurt. Op 27/1 komt de journalist langs, de fotograaf zal gelukkig wat later binnenwippen. Het vervuilende deel van het werken aan de vitrinekasten is gelukkig al uit de voeten, het poetswerk is dan ook goed getimed.

februari '09: Deze maand heb ik, in tegenstelling tot de vorige, wat meer vrije tijd voor de hobby. De laatste vitrinebakken kunnen worden afgewerkt, en ik kan starten met de elektronica voor het automatische in- en uitrijden. De onderdelen ervoor liggen al enkele weken ongeduldig te wachten, maar eerst zal ik de printplaat nog verder moeten ontwerpen. Gezien de complexiteit van het schema wordt dit geen eenvoudige klus. Intussen is het al duidelijk dat ik twee microcontrollers zal moeten gebruiken: één voor het vullen en leegmaken van de bakken tot aan het inrijspoor, een andere voor de rit tussen dit stuk spoor van en naar de rest van de baan. Na het aanleggen van het inrijspoor - begin februari is dit grotendeels gebeurd - kon ik de laatste foto's voor het artikel over de vitrinebakken nemen en het artikel voor Modelspoormagazine insturen.
Voor een bevriende modelbouwer ben ik intussen wat onderdeeltjes aan 't etsen. Het gaat om nummerborden van stoomlocs, dingen die ik zelf ook wel zal kunnen gebruiken wanneer ik mijn rollend materieel ga verbeteren. Ik overweeg trouwens om me een nieuwe etsmachine te maken, omdat met de huidige geen grotere platen kunnen bewerkt worden. Uit een rondvraag op het modelspoorforum blijkt dat er nog mensen dergelijke bakken willen maken.

maart '09: De vitrinebakken zijn op het eind van de maand volledig klaar. Bijna al mijn rollend materieel heeft intussen een plaats, en de bakken zitten een stuk voller dan ik verwachtte. Het artikel hierover is ingestuurd, evenals een ander artikel dat ik eerder had geschreven had voor Modelspoormagazine, maar domweg vergeten was om het door te mailen.
De elektronica voor de automatisering van het in- en uitrijden in de vitrinebakken krijgt vorm. Een eerste fout is al ontdekt: ik had een verkeerd IC gekozen. Vermits ik geen geschikte vervanger vond, werd het SMD's solderen... Intussen ben ik bezig met een ander lastig deel van dit project: het programmeren van de microcontroller.
Voor Modelspoormagazine ga ik een artikelreeks over solderen schrijven. Wat ik intussen begrepen heb van enkele modelspoorcollega's zou dit een erg welkom onderwerp zijn. De kers op de taart zou de bouw en het gebruik van een weerstandsoldeerapparaat moeten worden. Ik heb intussen zowat alle onderdelen in huis om een dergelijk toestel te maken. Indien ik dat voor mekaar krijg en er een beetje ermee uit de voeten kan, begin ik aan de beschrijving van deze artikelreeks. Dat apparaat zal ik dan kunnen gebruiken voor enkele messing bouwkits die al een tijdje liggen te wachten.
De op maat gemaakte bakken voor een nog te maken nieuw etstoestel zijn geleverd. Door het organiseren van een groepsaankoop zijn ze zowel voor mezelf als voor anderen betaalbaar gehouden. Ik heb op deze wijze 6 anderen aan goedkope bakjes geholpen.
Weerom modelspoorplannen genoeg voor deze maand, maar er waren ook wat feestelijkheden: Ter gelegenheid van ons 25-jarig huwelijk werd er wat gefeest en deden we een reisje naar Luxor (Egypte).
Eind maart had ik een ferme meevaller: een stoomloc die ik al een tijdje zocht (een type 57) heb ik voor een interessante prijs als bouwpakket kunnen bemachtigen. Zodra mijn nog te bouwen soldeerapparaat klaar is en ik er wat mee geoefend heb, kan ik dit prachtding beginnen bouwen ...

april '09: Begin april is mijn nieuwe etsbak klaar. Ik kan nu grotere platen etsen (de bak heeft geen groter volume, maar een betere vorm) en ook sneller en dus beter etsen (door een krachtiger verwarmingselement). Tevens zijn de bakken beter af te sluiten wanneer het toestel buiten bedrijf is. Een eerste test met het toestel was een erg aangename verrassing: het werkt veel sneller, en de werkstukken zijn ook veel egaler geëtst door de betere beluchting. Bovendien zijn de stukken veel scherper afgelijnd. Dat belooft voor toekomstige projecten. De zwakke schakel in het etsproces is nu nog de afdruk. Een inkjetprinter is niet slecht, maar een laser of gedrukte transparanten, zou de kwaliteit ongetwijfeld nog verder verbeteren. Maar ik heb ook nog ergens een tip gelezen om de kwaliteit van de belichting te verbeteren, en die ga ik zeker eens uitproberen...
Nu het etstoestel klaar is kon ik aan een tweede stuk gereedschap beginnen: een weerstandsoldeerapparaat. In het begin van de maand is die, dankzij wat vrije dagen, vrijwel klaar. Een uitgestelde levering van een postorderbedrijf gooide echter roet in het eten: ik miste nog twee onderdelen om het toestel af te bouwen. Bij die levering verwachtte ik ook onderdelen voor mijn vitrinebak-automatiseringsproject. Dat moest dus ook wachten op verdere afwerking.
Daardoor heb ik wel tijd gevonden om een andere laptop klaar te maken om op de trein te gebruiken. Het oude toestel was niet slecht, zij het wat verouderd, maar het was vooral (letterlijk) erg zwaar.
Op het einde van de maand moest ik door ziekte en vakanties van collega's nogal wat extra dagen werken, en had dus niet veel modelbouw-tijd. Op de trein van en naar het werk heb ik dan maar wat achterstallige taken gedaan. Onder andere het expo-verslag-gedeelte van deze website werd herwerkt.
Eind april een geweldige gebeurtenis mogen meemaken: Ons allereerste kleinkind, Michiel, werd op de 25ste geboren!

mei '09: De eerste helft van de maand had ik nauwelijks modelbouw-tijd, deels door het drukke werkschema in Essen, deels door mijn grootvaderschap. Midden mei een weekje vrij, en eigenlijk vooral aan de toekomst gedacht: doe ik mee aan de expo in 2010 (2° minibaantjeswedstrijd)? Ik heb wel zin om mee te doen, maar door een deelname zet ik andere deelprojecten alweer "on hold"... Verder zou het thema dat ik eigenlijk wil uitbouwen misschien niet in aanmerking komen voor de wedstrijd (ook al kan ik alleen "buiten competitie" meedoen) ... maar het lijkt me zo leuk om te doen .... Nee, beste lezer, ik verklap nog niet wat dit zou zijn.
Tijdens de schaarse vrijetijd in mei heb ik al wel wat getest.Vooral het maken van "experimentele ontwerpen" vond ik verfrissend om te doen. Zelfs wat prototypes in plasticard, maar daardoor ben ik tot de constatatie gekomen dat ik een belangrijk stuk gereedschap mis: een mini-freestafel. Deze aankoop, en een forse aankoop op de veiling van collectorsbank zorgden ervoor dat de uitgaven in mei toch wat buiten proportie waren.
Wat de artikels voor MSM betreft: mijn weerstandsoldeerapparaat is klaar, maar ik moet nog de tijd vinden (maken) om ermee te werken en de kneepjes te leren kennen. Intussen ben ik al wel aan de artikelreeks bezig, maar er zijn nog heel wat gaten in het verhaal, zowel qua inhoud als qua illustraties. Een nieuw artikel over de etstechniek is ook in de maak. Na een toffe workshop bij modelspoorclub "De Pijl" in Muizen begreep ik des te meer dat ik een dergelijk artikel (het wordt waarschijnlijk tweedelig) grondig hoor uit te schrijven.

juni '09: Waarom mysterieus doen over de plannen? Stom eigenlijk, want dit is een dagboek, waar eventuele flaters ook in thuis horen. Ik ben bezig met de eerste experimenten voor een groot stuk scenery op mijn modelbaan: De kermis op het stadsplein. Eén van de dingen die ik er zeker op wil hebben, is een werkende achtbaan, ne "railway" zoals ze dat op de Antwerpse Sinksenfoor zeggen. Daarvoor heb ik alvast tot het besluit moeten komen dat mijn eerste ontwerp niet haalbaar was: De rails waren véél te grof opgebouwd, en de constructie was zo klein en complex dat de minste afwijking in het freeswerk ervoor zorgde dat de boel niet liep. Dat wordt dus een ander, wat eenvoudiger railsysteem, waarvan U rechtsboven het nieuwe prototype ziet. Links ziet U trouwens dat ik voor het eerste model al best wat onderdelen had gemaakt, die nu een andere bestemming nodig hebben. En zeggen dat ik nog ideeën heb voor andere werkende kermisattracties, waarvan ééntje zelfs nog wat méér precisiewerk vereist...
Mijn nieuwe freestafel, nieuwe (zelfbouw) weerstandssoldeerapparaat en mijn draaibank draaien in elk geval overuren... en niet te vergeten de PC's thuis en "onderweg", voor het ontwerp-werk. Juni leek overigens veelbelovend wat het aantal vrije dagen betrof, maar tot nu toe zijn er al - door diverse omstandigheden - 5 dagen minder vrijetijd dan eerst gepland.
Eind juni wat vakantie, en vooral bezig met werkjes op een erg warme zolder. Die hitte zorgde er overigens voor dat de hot-glue verbindingen van de steunen aan de ruggen van mijn vitrinekast-bakken week werden. Gevolg: enkele bakken (met inhoud) naar beneden gedonderd, met nogal wat schade aan verschillende wagens. Een foto van de ravage kan ik jullie niet laten zien (de boel fotograferen was op dat moment niet mijn eerste gedachte). Ik ben nu, op het einde van de maand, volop bezig met herstellings- en verstevigingswerken.

juli '09: De vitrinekasten zijn hersteld, het materieel met veel schade ligt opzij om "ooit" eens te herstellen. Mijn verlof begin juni was vooral bedoeld om andere modelbouwzaken te doen, nu ben ik ongeveer een week kwijtgespeeld met het herstellen van schade door de warmte.
Op mijn zolder is het trouwens erg heet begin juli. Mijn draaibank, freestafel, miniboormachine, ... hebben er - samen met mij - nogal wat last van. Ik kan de apparaten slechts een beperkte tijd gebruiken vooraleer ze teveel verhitten.
Eind juni had ik me toch maar ingeschreven voor de minibaantjeswedstrijd 2010 in Mechelen. Het thema - kermis - zal gedomineerd worden door de roetsjbaan. Voor de bogie van de karretjes heb ik nu eindelijk een goed prototype: vlot bollend, maar vooral haalbaar om in een kleine serie te bouwen. Ik heb er immers 32 nodig (2 treintjes van 8 bakjes, met elk twee bogies zoals je er eentje ziet op de foto). Dit wil ook zeggen 32 x 4 = 128 assen en dus 256 wieltjes af te draaien. Zoiets doe je niet op één dag ... maar eind van de maand is het toch gelukt, zodat ik de ingestelde beitels op de draaibank kan verwijderen en het toestel voor andere werkjes kon gebruiken (de puntgelagerde wielassen bijvoorbeeld). Intussen bouw ik ook de eerste stukken spoor. Het wordt stilaan tijd om een webpagina te openen over deze attracties en het minibaantje in het algemeen. Misschien lukt dat deze maand nog.
Voor modelspoormagazine werk ik verder aan twee reeksen artikels: Solderen en etsen. Het laatste wordt een grondige update van de eerder verschenen artikels, ik doe immers bijna niets meer zoals ik het destijds beschreef, maar heb voor bijna elke fase van het etsproces wel een iets andere methode ontwikkeld. Bij de bouw van mijn nieuwe etstank was ik vergeten foto's te maken voor het artikel. Intussen heb ik samen met een goede vriend voor hem een gelijkaardig toestel gemaakt, en daarvan wél foto's genomen. Nu kan ik die artikels verder afwerken - deel 1 is al naar de redactie, en daarna de reeks over solderen deftig beginnen uitschrijven. Mijn nieuwe weerstandsoldeerapparaat bewijst intussen trouwens al volop zijn diensten.

Ter informatie: een bogie meet 8 x 7 x 12mm. De afstand tussen de rails is 7mm.

augustus '09: In het begin van de maand ben ik volop bezig met de wielen en assen voor de karretjes van de roetsjbaan, maar de spoorbaan zelf wordt ook verder opgebouwd. Een belangrijke test is een duikend spoor: Kan het roetsjbaan-treintje ook terug voldoende bergop geraken? Daarvoor moet ik dus eerst een volledig treintje maken, 8 bakjes met elk twee bogies met op hun beurt 4 assen. Begin augustus heb ik best wat vrije dagen - dit zou moeten lukken.
Intussen heb ik op een kermis de opbouw van een ouderwetse rups kunnen fotograferen. Jammer genoeg had de eigenaar geen bouwplannen, maar door de vele foto's zou het moeten lukken om een eigen haalbaar ontwerp uit te tekenen. Voor de zelfrijdende botsauto's zou ik ook al graag de eerste wieltjes voor de overbrenging afdraaien, om zo te kijken of ik een prototype werkend krijg. Vreemd, maar al die plannen veroorzaken al best wat stress: neem ik niet teveel hooi op mijn vork? Kan dit minibaantje klaargeraken tegen oktober 2010?
Wat MSM betreft: nog enkele foto's, en deel twee van het etsartikel werd ook ingestuurd. Intussen is de reeks over solderen in wording, maar dien ik nog een hoop foto's te nemen en best wat te schrijven. Ook voor het modelspoorforum ben ik samen met enkele anderen al een tijdje bezig aan een groot project. Dat, en het bijwerken van deze website, gebeurd zoals steeds op de trein van en naar het werk. Vooral het Engelstalige deel had weer wat aandacht nodig.
De dagelijkse bezoekersaantallen maakten eind augustus een enorme sprong omhoog. Er zat zelf een dag tussen van ruim 300 bezoekers. Na wat zoekwerk bleek dat men in Italië mijn webiste ontdekt heeft. Een versie in hun taal zie ik niet zitten, maar misschien heeft één van die mensen wel zin in vrijwilligerswerk...
september '09: De werken aan de kermis voor het minibaantje vorderen gestaag. Voorlopig gaat de meeste tijd naar de rollercoaster, de topattractie. Een derde stuk rail ervan moest helaas volledig herbouwd worden. Het ging om een spiraaldeel, waarvan ik echter de hellingshoek veel te steil had gemaakt. Het resultaat was dat de bakjes, die in verhouding te weinig wegen, teveel wrijving ondervinden. Ik wil om deze reden ook een experiment doen om de bakjes af te gieten in witmetaal, de tweedelige mal werd half september gemaakt. Tijdens het wachten op extra onderdelen begon ik aan de opbouw van de dragende "stelling" van deze attractie.
De eerste experimenten voor het bouwen van zelfrijdende botsauto's zijn intussen ook gebeurd. Testen, en dit wil uiteraard zeggen: een aantal dingen die ik moet her-denken. De grote boosdoener is de schaal: Alles is zo piepklein, dat de minste afwijking in de bouw ervoor zorgt dat de boel niet meer vlot loopt. Verschillende verbindingen solderen op enkele vierkante millimeters is trouwens ook niet zo voor de hand liggend. De belangrijkste tegenslag zat hem in mijn draaibank, waarvan de boorkop voor het fijnere werk blijkbaar teveel versleten is. Een gaatje van 0,5mm doorsnee in een werkstuk boren kan niet meer, want dit gaatje is niet meer exact in het midden, waardoor de boortjes het begeven. Na een zoektocht op het internet heb ik een bedrijf in Utrecht gevonden dat wisselstukken verdeelt. De levering is helaas niet meer voor deze maand, waardoor de verdere tests met de botsauto's nog wat moeten wachten.
Intussen heb ik een hoop foto's genomen van een prachtig gebouw in Borgerhout (bij Antwerpen), dat als voorbeeld zal dienen voor mijn stadhuis aan het plein, waarop de kermis van miojn minibaantje zal staan. De tekeningen worden volop gemaakt, de bouw zal zeker een uitdaging worden. Ik kijk er wel naar uit om dit voor mekaar te krijgen.
Wat MSM betreft: de nieuwe artikels over etsen zijn ingestuurd, en ik ben volop bezig aan de artikelreeks over solderen. Voor hte eerste artikel moet ik enkel nog wat foto's nemen, het tweede deel moet nog bedacht, geschreven en gedocumenteerd worden en voor het laatste deel is er vooral nog tekst nodig. Intussen is er op het forum nog een interessant thema tevoorschijn gekomen: een staalfabriek in model..Voor mij persoonlijk is dit niet zo bruikbaar, maar ik wil de bevriende modelbouwer wel helpen om er over te schrijven voor ons tijdschrift.

oktober '09: De laatste weken van september en de eerste van oktober heb ik vaak moeten werken, en werd er zodoende niet veel gebouwd. Tenminste, niet veel dat een foto waard was ... In de tweede helft van oktober ben ik nogal wat vrij, en zou er één en ander moeten evolueren aan de projecten.
Het grootste project blijft voorlopig de rollercoaster, waarbij ik vooral worstelde met het probleem van de koppelingen tussen de bakjes. Het moest een soepele koppeling zijn, die echter ook de afstand tussen de bakjes constant hield. Twee bolgewrichten met een staaf ertussen bleek de beste keuze. Zo koos ik ervoor om zowel de bakjes als hun koppeling af te gieten in witmetaal. Dit ging verrassend goed (tenminste - na het maken van een tweede mal omdat de eerste niet deugde). De stelling voor de rollercoaster is intussen grotendeels opgebouwd, de bouw voor de hogere verdiepingen kan beginnen, evenals het begin van het optakelsysteem.
Voor de botsauto's zal de verdere bouw wat simultaan lopen met de eerste stukken van het stadhuis. Dat klinkt vreemd, dus een woordje uitleg: Ik vind geen kleine, passende elastiekjes voor de overbrenging in een botsautootje, dus zal ik die zelf moeten amken, en ze gieten uit siliconen lijkt het beste. Dit afgieten gaat om slechts enkele druppels siliconen, en daarom kan ik dit beter combineren met het maken van de eerstvolgende mallen. Die zullen gemaakt worden om delen van het stadhuis in serie te maken. Logisch, of niet?
Het eerste artikel over solderen is intussen klaar en ingestuurd, aan het tweede en derde deel wordt nog volop gewerkt. Vooral praktijkfoto's met hun commentaren ontbreken nog. Ik heb trouwens nog wat leuke hulpmiddeltjes gevonden, en een deel daarvan wordt eind deze maand geleverd.
De website heb ik ook wat bijgewerkt, onder andere enkele pagina's die ik de afgelopen jaren wat verwaarloosd had: De links en de reacties zijn nu terug up-to-date.

november '09: In het begin van de maand heb ik stevig kunnen doorbouwen, waardoor de rollercoaster - de hoofdattractie op mijn minibaantje weer een stuk groter is geworden. Op de foto onderaan zit ik naar schatting net niet halverwege, in de loop van de maand geraakte ik nog net iets verder, ruim halfweg wat betreft de "aflopende" baan. Ik ben al een tijdje aan het denken over het optakelen, de reminstallatie aan het instapgedeelte, verlichting, toegankelijkheid voor het publiek, .... De ideeën heb ik wel, maar die kan ik pas uitvoeren als het "bollend" gedeelte van de rollercoaster klaar is. De bouw van die laatste stukken wil zeggen dat ik voor het totale project nog wel even zoet ben..
Voor het minibaantje zelf heb ik een klein probleem: zijn oppervlakte is te groot. Niet voor het wedstrijdreglement, maar wel om... door de deur van mijn zolder te kunnen. Ik was vertrokken van het oppervlak van een toegangsluik in mijn groterer "Marche-en-Bières"-project, maar dit luik zal dan maar iets smaller moeten worden.
Wachtend op onderdelen voor de rollercoaster (nog maar eens messingprofieltjes), en door het vorderende ontwerp van de rups, startte ik maar stilaan met de bouw ervan. Dat was immers al veel te lang aan 't kriebelen. De eerste onderdelen zijn intussen geëtst, dit keer in nieuwzilver. Dit materiaal bestaat ook in lichtgevoelige platen, en heeft toch wel wat voordelen: Het is steviger, wat veerkrachtig, laat zich even vlot etsen en solderen als messing en is bovendien iets goedkoper. Op het einde van de maand ben ik best al wat gevorderd met de opbouw van het onderstel van de rups. Het vereist weer wat fijn soldeerwerk, maar daar heb ik intussen wel wat geschikt gereedschap voor. Het laatste artikel over solderen is intussen klaar, en ingestuurd voor publicatie.
Wanneer ik naar mijn roostering kijk voor deze maand, vrees ik niet erg veel modelbouwtijd te hebben. Daarbij komt nog dat we op het werk bezig zijn met een groot project, waardoor ik vermoedelijk ook in mijn vrije tijd wat extra's zal mogen doen. Dat wil dan wel zeggen dat ik onderweg van en naar het werk mijn nieuwe laptopje veel zal gebruiken voor schrijf- en tekenwerk.

december '09: Ook de eerste helft van de maand wordt gedomineerd door een erg zware roostering op het werk. Pas vanaf de 21ste heb ik écht wat tijd voor modelbouw. Zelfs gaan winkelen voor verfjes en dergelijke is een probleem, en het lijkt dan ook beter om dit maar weer via het internet te doen. Gelukkig kan ik op de trein van en naar het werk heel wat schrijf- en tekenwerk doen.
Het weinige dat ik in het begin van de maand heb kunnen bouwen is het dak van de rups. Daar hangt ook de centrale as aan vast, en de aandrijving van de attractie. Deze aandrijving geraakt stilaan gereed, voor de bakjes en de aandrijving van het sluitende doek moet er nog wat geëtst worden. Daarna wordt het wachten op geschikte verf vooraleer er verder kan gebouwd worden. Op het einde van de maand hebben enkele vrije dagen ervoor gezorgd dat ik stevig aan de rups kon voortwerken. Bijna alle bakjes zijn klaar, verven zal voor volgende maand/jaar zijn. Het dak - buiten de zieldoek -is klaar en vrijwel volledig geschilderd, de laatste onderdelen - voor het doek - zijn geëtst.
Misschien doe ik in afwachting voort aan de railway, want die is nog lang niet klaar en staat half december al een maand te wachten op zijn vervolg. Ook de onderbouw voor het minibaantje, waar deze kermis het thema van wordt, had ik ook graag deze maand "in ruwbouw" klaar gekregen, maar dat zal iets worden voor 2010...

Zie ook: dagboek 2008 - foto's 2009 - dagboek 2010