Buislampen

Licht in een winkeltje ...

Zeer kleine, enkele armaturen

maar er zijn ook wat grovere, en ook dubbele

Dit wordt misschien gepubliceerd in Modelspoormagazine - dus voorlopig alleen wat foto's.

Licht onder de perrons in Boulroie ...

Enkelvoudige armaturen maar er zijn ook dubbele

Dit werd gepubliceerd in Modelspoormagazine 62 - meer foto's en informatie vind je daar.

Deze lampjes-bouwmethode werd ontwikkeld na de dubbele armaturen. Die zijn zeker niet onaardig, maar vallen toch wat groot uit. Mits wat voorbereidend werk is het nabouwen zelfs eenvoudiger dan het dubbele model.

Het principe van de constructie blijft hetzelfde: een lichtgeleider wordt zijdelings beschenen door piepkleine leds, waardoor de geleider lijkt op te lichten en het licht wordt verspreid. Nu gebruiken we de kleinere 1206 SMD’s, die slechts 3,2x1,6x1,2mm groot zijn.
De aan elkaar gesoldeerde en van aansluitdraadjes voorziene SMD’s worden op de juiste plaats in een glasheldere giethars ingegoten. Om dit te kunnen doen, hebben we een siliconenmal nodig die we maken van enkele moedermodelletjes. Elk moedermodelletje zal de vorm krijgen van het complete verlichtingstoestel: armatuur en buislamp in één.
Klinkt deze korte beschrijving te ingewikkeld? Geen nood: we gaan vanaf nu stap voor stap bouwen:

De twee brede strips kleven we op elkaar, zodat we een vierkantprofiel van 1,5x1,5mm verkrijgen. Over de volledige lijmnaad van de vorige verbinding kleven we, precies in het midden, de kleinere 0,5x1mm strip. Dit wordt onze toekomstige lamp.

Deze bovenste strip brengen we bovenaan in een ronde vorm. Met een fijn schuurpapiertje gaat dit het best. De bovenzijde van de lampkast brengen aan beide zijden we met een scherp mes in een schuin toelopende vorm. Met een schrapende beweging gaat dit behoorlijk vlot en zuiver.

Zo krijgen we een zeer lange lampkast met een buislamp erboven. We snijden deze lange moedervorm in stukjes van 6,5mm lang. We hebben nu uiteraard meer stukjes dan nodig is, maar op deze manier kunnen we er de beste uitkiezen.

De uitverkoren moedermodelletjes worden vervolgens naast elkaar op een stukje plasticard gekleefd. We maken er vervolgens een bakje omheen en gieten er siliconen giethars over. Omdat we de aaneen gesoldeerde SMD-leds bovenaan in de mal zullen moeten “ophangen”, maken we in het verlengde van de lampvorm links en rechts met een scherp mesje insneden. Hierin zullen later de aansluitdraden geklemd worden.

Om de leds goed uit te lijnen tijdens het solderen is een hulpstukje noodzakelijk. Dit maken we uit een stuk harde, hittebestendige kunststof. We frezen of vijlen een sleufje met de exacte breedte (1,6mm) en diepte (1,2mm) van de SMD, zodat de twee leds er lichtjes geklemd inpassen.

Let erop om zeer kort te verhitten, want we solderen immers vlakbij de chip van de led. Terwijl de beide leds nog in onze houder zitten, solderen we er de aansluitdraden aan. Gebruik als het kan twee verschillende kleuren lakdraad, zodat de polariteit van onze SMD’s goed herkenbaar blijft. Controleer, terwijl het geheel nog in de houder zit, de goede werking en verbindingen van de leds en draden.

We nemen onze glasheldere giethars erbij. Deze hars hardt weliswaar zeer langzaam uit, maar voor onze toepassing is dit net handig. Het geeft ons immers de tijd om rustig te werken. We hebben slechts zeer weinig giethars nodig voor onze afgietsels. Een halve milliliter van elke component is al heel wat. In elk gootje van onze mal brengen we een dikke druppel van het mengsel aan. Met een smal stukje styreen verdelen we dit over de vormpjes.

Nu kunnen we de voorbereide leds aanbrengen in het giethars. De insneden die we eerder in de mal gemaakt hebben helpen ons om de draadjes op hun plaats te houden. We kunnen hier rustig de tijd voor nemen, want het duurt bijna een uur vooraleer het hars begint uit te harden. Eens alles op zijn plaats is, kunnen we het hars afstrijken. Het volledige uitharden duurt drie dagen.

Na het ontbramen van de ingegoten buislampjes moeten ze enkel nog geschilderd worden. We plaatsen de ingegoten leds met de lamp in een ingesneden oude siliconenmal, zodat alles behalve de lamp zelf gespoten kan worden. Als eerste verflaag gebruiken we zilver. Deze eerste laag zal voor spiegelingen binnen de kast zorgen, zodat we een zo diffuus mogelijke lichtspreiding verkrijgen.

Een volgende laag met een zwarte verf zorgt ervoor dat de kast lichtdicht wordt. Even controleren of alles goed “dicht” zit is zeker nuttig in deze fase. Door een wat te sterke stroom door de leds te laten lopen zien we goed waar er lichtlekken zijn. Na een laatste verflaag met witte verf – waarbij ook de lamp zelf wit mag geschilderd worden – is onze buislamp klaar voor plaatsing op de baan.

TL-armatuur met twee lampen

Dit werd gepubliceerd in Modelspoormagazine 58 (april 2007) - meer foto's en informatie vindt U dan ook in dat nummer.

De tekening toont de constructie bij het gebruik van de 2 PLCC-2 leds.

De SMD-ledjes worden in een speciale strip verkocht. Trek de folie los om ze uit hun verpakking te halen

Wie had ooit gedacht dat die oude diskettes nog wel eens nuttig zouden zijn?  Wel, laten ze nu juist de goede afmetingen hebben om als soldeermal te kunnen dienen want wanneer we de “flappen” van de  beschermingsklep er netjes afzagen, hebben we een gootje dat ideaal is als mal om onze 3,2 mm brede SMD-ledjes netjes uitgelijnd aan elkaar te solderen

Dat solderen zélf doen we op de intussen klassieke manier: eerst vertinnen met ‘tin-it 40/60’, vervolgens vastsolderen met een klein, voorgesneden stukje harskernsoldeer. De soldeerlas tussen beide SMD-ledjes kan je daarna nog wat vlakvijlen

De aansluitdraden maken we uit geëmaileerde koperdraad (ook spoeldraad genoemd). Een uiteinde van de spoeldraad wordt vertind, een hoekje omgebogen en tenslotte aan het SMD-ledje gesoldeerd

Omdat we, na het aanbrengen van de externe behuizing, niet meer de polariteit van de aansluiting kunnen bekijken, is het geen slecht idee om één van de uiteinden te markeren. We kozen ervoor om de negatieve pool met wat zwarte werf aan te duiden.

We beginnen de kast te maken: uit een reepje stryreen van 4mm breed en 8mm lang ontstaat de bodem. Dit bodemplaatje is overigens alleen noodzakelijk als elektrische isolatie, indien we het lampje later op een metalen ondergrond plaatsen. Gebruik de trager drogende gel-secondenlijm, zodat je nog even de tijd hebt om alles te positioneren. Vervolgens worden de beide zijkanten aangebracht. Hiervoor gebruiken we stukjes styreen van 2,4mm breed. We nemen ze weer iets te lang, ongeveer 8 mm.

Het is immers makkelijker om een iets te groot plaatje wat scheef te lijmen en achteraf bij te snijden, dan een precies afgemeten stukje meteen op de juiste plaats te krijgen. De uitstekende zijden van de bodem kunnen nu met een vlijmscherp mesje afgesneden worden. De kopse kanten van de bodem laten we voorlopig met rust. Vervolgens snijden we de uitstekende randen van de beide zijkanten ook af zodat we een mooi recht bakje hebben, en de kopse uiteinden haaks kunnen aanbrengen

Omdat we aan de kopse kanten ruimte moeten laten om de aansluitdraad door te laten, moeten we een hoekje uitsnijden. Met een stuk rechthoekig messingprofiel van 2 x 4mm doorsnede maken we ons een hulpmiddeltje.Door dit profiel aan de binnenzijde af te vijlen en langs de buitenkant te scherpen hebben we een pons, een soort steekbeiteltje.

Uit een stukje styreen van 3,5 op 4,2 mm kunnen we met die zelfgemaakte pons onderaan een instulping snijden. Met een mesje zou dit ook kunnen, maar dit gaat veel sneller.

Aan de bovenkant hiervan snijden we de ronde vorm in model om die daarna met fijn schuurpapiertje af te ronden

De zo gemaakte kopse kant wordt vervolgens over de aansluitdraad gelijmd ...

… zodat we nu een wiegvormig bakje hebben. Nu kunnen de kopse zijden van de bodemplaat op lengte gesneden worden. Ons bakje kan nu met een fijn schuurpapiertje nog wat bijgewerkt worden, zodat we een mooie gladde behuizing hebben

De behuizing mag geen licht doorlaten, en daarom schilderen we het styreen matzwart. Door de leds fel op te laten lichten, merk je vanzelf waar er nog zwarte verf moet toegevoegd worden. Na voldoende uitharden van de zwarte verf kunnen we het kastje zijn definitieve kleur geven.

De buislampen zelf maken we uit lichtgeleiders. We hadden ooit kunststof geleiders van slechte kwaliteit ergens gekocht, die echter voor dit doel prima geschikt zijn. Transparante krimpkous wordt onze kap voor de buislampen

Twee stukken lichtgeleider worden zij aan zij in de krimpkous geschoven. Dit geheel gaan we met een niet te hete soldeerbout verwarmen, tot er een ovalen dwarsdoorsnede ontstaat. Het kan geen kwaad om wat te overdrijven met de warmte: indien de lichtgeleiders wat smelten krijgen we immers een meer diffuus licht.

De aldus samengepakte lichtgeleiders worden op maat gesneden, en vervolgens met wat lijm bovenop de leds gekleefd

Het resultaat: een mooie imitatie van een buislamp. Vanaf de zijkant gezien zou je denken dat de buisjes zelf oplichten.

Geplaatst onder een perronkap of aan een industrieel gebouw geeft dit een mooi effect.

Indien de lamp tegen een plafond wordt geplaatst, kan men de te grote hoogte van ons “armatuur” camoufleren door het kastje te verzinken in het plafond. Bij de plaatsing tegen een metalen balk, zoals op de foto, is dit uiteraard niet mogelijk.